جایگزین ارث به جای ارث

قانون ارث و نحوه تقسیم ارثیه میان اعضای خانواده به زبان ساده

دانستنی ها و قانون ارث، نحوه تقسیم ارثیه در میان اعضای خانواده، قانون تقسیم ارثیه بین فرزندان

ارث واقعه ای است که آثارش پس از مرگ نمایان می شود.. متاسفانه برخی از مردم تصور می کنند که فردی که دارای ثروت است می تواند تمامی مایملک خود را وصیت نماید و یا اینکه اغلب فرزندان تصور می کنند که ارثیه پدر یا مادر را ( یا هر کسی که از وی ارث می برند ) در زمان زنده بودن شان می توانند از آنها مطالبه کنند .

بهرحال به منظور توضیح مسائلی در مورد ارث موارد ذیل لازم شایان توجه است .

اولاً منشاء ارث،  یا نسب است یا سبب ( یعنی افرادی که رابطه خونی با مورث دارند از فرد فوت شده ارث می برند مانند رابطه فی مابین پدر و مادر با فرزندان و برادر  و خواهر و عمو عمه خاله دائی و فرندانشان)

و یا به سبب ازدواج با شخص متوفی رابطه خویشاوندی دارند از متوفی ( مورث) ارث می برند .

ثانیا افراد با رابطه نسبی  بر اساس اولویت قانونی از یکدیگر ارث می برند، بدینگونه که طبقات ارث به ترتیب ذیل می باشد :

طبقات ارث

الف: طبقه اول پدر مادر و فرزند یا فرزندان

ب : طبقه دوم خواهر و برادر وجد ( اجداد)

ج: طبقه سوم  عمو و عمه و خاله و دایی و فرزندانشان

به عبارت بهتر اگر متوفی فرزند و مادر و پدر داشته باشد این طبقه ارث بر هستند و خواهر و برادر وی در صورتی که طبقه اول زنده باشند چون آنها جزء طبقه اول محسوب می شوند، از متوفی ارث نمی برند.

و یا اگر متوفی،  وراثش برادر و خواهر و عمه و عمو باشد در این صورت برادر و خواهرش از وی ارث می برند ولی عمو و عمه چون جزء طبقه سوم هستند از وی ارث نمی برند و جان کلام این است که:

در صورتی که طبقه اول زنده باشند طبقه دوم ارث نمی برند و در صورتی که فقط طبقه دوم زنده باشند طبقه سوم از مورث(  یعنی متوفی ) ارث نمی برد اما در مباحث شرعی وحقوقی استثنائاتی در مورد خویشاوندی سببی فی مابین مورث و  وراث به شرح ذیل وجود دارد :

 اگر متوفی پدر و مادر و فقط نوه داشته باشد در این صورت استثنائا،  نوه ها ارث می برند.

2-: استثناء دیگر قانونی این است که اولاد عمه و عمو با وجود اجداد ارث بر هستند

3- : پسر عموی ابوینی( که از پدر و مادر ناتنی نیستند ) بر عموی ابی ( که از پدر تنی ولی از مادر ناتنی هستند) تقدم دارد .

تقسیم ترکه یا تقسیم ارثیه

* مطلب قابل توجه این است که تقسیم ترکه یا تقسیم ارثیه  بطور کلی بر سه نوع است ( تقسیم به فرض و به رد و تقسیم به قرابت)

* نحوه تقسیم ترکه یا تقسیم ارثیه از منظر دیگر  بر دو نوع است : تقسیم به فرض  و وراثت و از این حیث وراثت بر دو دسته است : وراث فرض بر  و وراث قرابت بر.

* فرض یعنی اینکه : نسبت معینی از ترکه که قانون برای برخی از خویشاوندان معین کرده است اما در وراثت به عنوان قرابت، نسبت معینی از ترکه در نظر گرفته نشده است.

* بر اساس مقرارت شرعی و قانونی در بین وراث متوفی، ابتدا سهم الارث وراث فرض بر، تعیین می شود. و آنچه پس از اخراج سهم ایشان باقی می ماند، کم یا زیاد، به وراث قرابت بر، داده می شود .

* نسبت هایی که برای صاحبان فرض در نظر گرفته شده است، شش فرض است:

یک هشتم ( برای زوجه ای که در عقد دائم بوده است)، یک ششم( برای پدر و مادر)، یک چهارم ( برای زوج)، یک سوم برای( برخی از موارد برای پدر که، یک دوم ( برای دختر)، دو سوم  ( ب برخی موارد برای پدر و یا مانند  وجود چند دختر در صورت نبودن اولاد ذکور برای متوفی ).

* نکته مورد توجه دیگر این است که سهم زوجه : اگر متوفی چند همسر داشته باشد سهم زوجه ها در بین همه ایشان تقسیم می شود( به عنوان مثال اگر متوفی سه همسر عقد دائم و چند فرزند داشته باشد یک هشتم سهم از ماترک متوفی فی ما بین سه همسر تقسیم می شود) به عبارت بهتر هر یک از زوجه ها یک هشتم ارث نمی برند .

* مطلب دیگر در مورد کاهش سهم دختر و دخترها و خواهر و خواهرهای ابوینی و خواهران ابی است یعنی در صورت کمبود ترکه نسبت به جمع سهام: در مواردی که مجموع سهام فرض بیش از واحد باشد و ترکه برای ادای فروض کفایت نکند، کمبود ترکه در طبقه اول، به سهم یک یا چند دختر و در طبقه دوم، به سهم یک یا چند خواهر ابوینی یا ابی،  وارد خواهد شد و فرض سایر وراث بطور کامل به ایشان داده می شود.

* درمورد اضافی ترکه به جمع فروض، به صاحبان فرض بدین گونه مقرر است که: در مواردی که ترکه زاید بر مجموع فرض ها باشد، زیادتی، به نسبت سهام فرضی ایشان به هم، به صاحبان فرض، رد می شود، البته به استثنای زوج و زوجه یعنی اگر متوفی، وراثش فقط یک زوج باشد، زیادتی مزبور به او رد می شود.

* قاعده دیگر شایان توجه است که : محروم بودن خویشاوندان ابی با وجود خویشاوندان ابوینی است .

* مسئله دیگر: هر گاه پدر مادر در یک حادثه قهری مانند زلزله فوت نمایند و مشخص نباشد کدامیک زودتر فوت شده اند در این صورت این دو از یک دیگر ارث نمی برند مگر اینکه حادثه، غرق شدن باشد و یا هدم، مانند انفجار در هواپیما باشد که مطابق ماده 873 قانون مدنی هر دو از یک دیگر ارث می برند.

* اگر دو نفر در یک حادثه فوت نمایند و یکی از آن دو تاریخ فوتش معلوم باشد ولی دیگری تاریخ فوتش مجهول باشد آنکه تاریخ فوتش مجهول است، از آنکه تاریخ فوتش معلوم است ارث می برد .( ماده 874 قانون مدنی)

*در مورد فردی که غایب مفقود الاثر باشد زمانی اموالش را تقسیم می شود که یا خبر فوت وی حاصل شود و یا مدت مدیدی از غیبت او سپری شده باشد  ( موت فرضی) یعنی موت فرضی در حکم فوت حقیقی است، البته  اثبات فوت فرضی با دادگاه آخرین محل اقامت فرد غایب است .

*نوزادی که متولد می شود به محض گریه کردن جزء ورثه محسوب می شود حتی بعد از یک گریه بمیرد .

* در صورت عدم وجود وارث، امر ترکه با حاکم است. (منظور از حاکم: دادگاه یا دادستان است)

* اگر شخصی قبل از مرگش وصیت کند اموالش بعد از مرگش به فلان شخص برسد دراین صورت فلان شخص فقط تا یک سوم ازکل ترکه، ارث می برد  اضافه بر یک سوم به شرط این است که بقیه وراث اجازه دهند.

*فقط در صورتی که متوفی اصلا ورثه نداشته باشد می تواند کل دارایی خود را به شخص یا اشخاص وصیت کند ( دکتر کاتوزیان کتاب قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی ص 539 )

⇐همانطور که مستحضر هستید مسائل مربوط به امور حسبی (ارث و میراث) از ظرافت و حساسیت های بالایی برخوردار است و هر گونه سهل انگاری یا عدم آگاهی از قوانین مربوط به امور حسبی، می تواند باعث عدم حصول نتیجه مطلوب شود، لذا توصیه می کنیم در چنین وضعیتی از اطلاعات و تجارب خوب وکیل ارثیه بهره مند شوید.

جایگزین ارث به جای ارث

بر اساس قوانین کشور، فرزند خوانده ارث نمی برد ، بنابراین قانون گذار برای تامین آینده کودک روش هایی را در نظر گرفته که به آنها جایگزین های ارث گفته می شود ؛ از جمله تملک بخشی از اموال متقاضیان سرپرستی به نفع قرزند خوانده در یکی از دفاتر ایناد رسمی و بیمه کردن عمر متقاضیان سرپرستی نزد یک شرکت بیمه سهامی ایران به نفع آینده کودک.

منبع : وکالت در مشهد